Skarżysko-Kamienna zabytki, atrakcje, przewodnik

Skarżysko-Kamienna leży w północnej części województwa świętokrzyskiego, nad rzeką Kamienną. Miasto liczy około. 50 tys. Mieszkańców. Skarżysko-Kamienna leży na północnym obrzeżu Gór Świętokrzyskich w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów: Bernatki, Kamionki i Oleśnicy. Kotlinę miejską otaczają zalesione wzgórza Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Najwyżej położonym punktem jest Góra Pogorzelska - 325m n.p.m., najniższy zaś znajduje się w rejonie Nowego Młyna nad rzeką Kamienną na wysokości 219m n.p.m. Do miasta przylega Puszcza Świętokrzyska, podzielona trasą DK-7. Aktualna powierzchnia miasta wynosi nieco ponad 63 km2. Odległość między najdalej od siebie położonymi krańcami miasta wynosi 16 km. Miasto jest zlepkiem oddzielnie rozwijających się osad, które dziś tworzą dzielnice. Brak jest centrum miejskiego.

Kościół św. Józefa w Skarżysku-Kamiennej

Historia – wieś Kamienna

Tu, gdzie dziś istnieje i rozwija się miasto Skarżysko-Kamienna 500 lat temu istniała niewielka osada, skupiająca się wokół sadzawki i kuźnicy rodu Szydłowieckich. Sadzawka powstała na brzegu rzeki Kamiennej na wschód od dużych cysterskich osad. Rozwój Kamiennej związany był ściśle z funkcjonowaniem kuźnicy żelaza, która przechodziła z rąk do rąk i dzierżawiona była między innymi przez znaną rodzinę kuźników Duracz. Wieś systematycznie rozwijała się, a podstawą tego rozwoju była produkcja wyrobów z żelaza. Stały rozwój osady przerwały rozbiory Polski, a Kamienna w drodze licytacji znalazła się w rękach Anny Sapieżyny z rodu Zamoyskich. III rozbiór to wejście w skład zaboru pruskiego, a następnie do Księstwa Warszawskiego. Przyspieszenie rozwoju Kamiennej przypadło na czasy Królestwa Polskiego. Powstały fryszerki, węglarnie, młyn, browar, kuźnia i inne mniejsze obiekty przemysłowe. W Kamiennej produkowano alkohol, ale też rozwijała się produkcja rolnicza. W XIX wieku w wyniku uwłaszczenia włączono do Kamiennej sąsiednie wsie, powiększając jej terytorium.

Historia – rozwój miasta

W 1866 r. Kamienna była już znaczącą osadą. Zamieszkiwało ją 356 osób, w 80 drewnianych domach, a do I wojny światowej ich liczba wzrosła do 7,5 tysiąca. Pod koniec XIX wieku powstały nowe fabryki, w tym zakłady żelazne z odlewnią i wielkim piecem, „Stalownie Skarżysko”, tartak, fabryka cementu, fabryka beczek i mebli giętych, pilników oraz kilka innych. Plusem była też nowa linia kolejowa. W 1911r. osada zostaje podniesiona do rangi gminy, a od 1923 r. została miastem. W okresie międzywojennym ulokowano tu Państwową Fabrykę Amunicji, wokół której rozrosła się tez infrastruktura osiedla robotniczego. W latach 1929-1931 zbudowano Fabrykę Tlenu, powstało miasteczko kolejarzy, wprowadzono elektryczność. Duże znaczenie dla miasta miała produkcja militarna. Zarówno podczas wojny fabryki zaopatrywały w amunicję polskich żołnierzy, jak i po niej, podczas zimnej wojny i koreańskiego konfliktu, fabryka zbrojeniowa w Skarzysku-Kamiennej przyniosła miastu duże korzyści. Współcześnie do największych zakładów pracy należą: Zakłady Metalowe "Mesko" S.A.

Zabytki

Skarżysko-Kamienna nie tylko jest miastem młodym, ale jeszcze przez kilkaset lat rozwijało się głównie jako wieś rzemieślniczo-rolnicza, a więc trudno tu poszukiwać wielkich kościołów i monumentalnych zamków. Najważniejszy jest oczywiście kościół pod wezwaniem św. Józefa z 1928 roku, czyli wybudowany całkiem niedawno oraz drugi neogotycki kościół parafii pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego z 1923 roku. Nieco starszy, bowiem pochodzący z XIX wieku jest budynek dzisiejszego Muzeum im. Orła Białego, w stylu klasycystycznym, należący dawniej do huty Rejów. Z dawniejszych obiektów przemysłowych zachował się fragment wielkiego pieca, pochodzący z XVIII wieku. W skład pozostałości wchodzą fundamenty, mur oporowy i kanał przepustowy. Z XIX wieku pochodzi też Dróżniczówka, wieża gichtociągowa Zakładu Wielkopiecowego, domek fabrykanta oraz cmentarz z XIX wieku. Kulturę i religię żydowską, która pojawiła się tu przed wojną reprezentuje pięciokątna synagoga z 1915 roku.

Atrakcje przyrodnicze

Skarżysko-Kamienna położone jest w niezwykle ciekawym przyrodniczo miejscu, na skraju Puszczy Świętokrzyskiej, w otoczeniu rzek i u podnóża Gór Świętokrzyskich. Miasto znajduje się w kotlinie otoczonej zielenią. Rzeka nie płynie regularnie, ale tworzy zakola, oraz rozlewiska wiosenne. Miasto okalają kompleksy leśne, w tym parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. W obrębie samego miasta znajduje się aż 2,7 tysiąca hektarów lasów. W mieście zlokalizowany jest również XIX-wieczny zbiornik retencyjny, określany jako Zalew Rejowski, albo Jezioro Rejowskie. Po stronie zachodniej zalewu znajduje się ośrodek rekreacyjny Rejów. Powierzchnia Zalewu wynosi 30ha.

Informacje ogólne

Powierzchnia 64,39 km²
Ludność 47,53 tys.
Gęstość 740 os./km²
Prawa miejskie 1923 rok